Radan planina – Šta videti i obići (Skup bogatstava)

Radan je planina, i park prirode od 2017. godine, koja se nalazi na jugu Srbije. Pripada Rodopskim planinama i opštinama Lebane, Bojnik, Kuršumlija i Prokuplje. Na severnoj strani planine nalazi se reka Toplica, a na jugu Jablanica. Najviši vrh Radan planine je Šopot, sa nadmorskom visinom od 1409 metara. Ispod samog vrha ove planine izvire Pusta reka, a na istočnim obroncima, na nadmorskoj visini od 819 metara, nalazi se vodopad Ripivoda čiji je pad 40 metara. Ova planina poseduje i rudnik Lece, u istoimenom mestu u jugozapadnom delu.

Radan planina – Šta posetiti?

Na Radan planini se nalaze:

• Đavolja varoš – Skup zemljanih glavutaka ili kula na čijim vrhovima se nalaze kamene kape. Ima ih više od dve stotine.
• Crkva Svetog Petra – Nalazi se na nadmorskoj visini od 1150 metara, na Petrovom vrhu. Nalazi se jugozapadno od Prokuplja i zapadno od Lebana i Medveđe.
• Caričin grad – Arheološki lokalitet iz VI veka. Ovo je jedan od najvećih i najznačajnijih vizantijskih gradova na Balkanu.
• Prolom Banja – Banja koja je poznata ne samo kao lečilište, već i kao mesto za rehabilitaciju, rekreaciju, odmor i kongresni turizam.
• Vodopad Soko – Udaljen je svega par kilometara od Prolom banje i nalazi se na nadmorskoj visini od oko 600 metara.
• Drvena crkva Lazarica – Posvećena je caru Lazaru. Sagrađena je krajem devetnaestog veka i smeštena je u ataru sela Prolom, na oko 2,5 kilometara od centra Prolom banje.
• Veliki broj vidikovaca, koji omogućavaju prelep pogled. Jedan od onih koji posebno privlače pažnju, zbog imena, je vidikovac Vampir voda, ispod kojeg teče Prolomska reka.
• Most tajnih želja – Nekada se zvao most ljubavi, a do njega se dolazi kada krenete ka vodopadu Soko. Veruje se da je ovo mesto na kojem počinju lepe stvari.
• Vodopad Ripivoda – Nalazi se na istočnoj padini Radan planine, u selu Dobra Voda, na nadmorskoj visini od 935 metara. Vodopad je visok čak 40 metara.
• Brestovačko jezero – Nalazi se u podnožju Radan planine, na nadmorskoj visini od oko 400 metara. Predstavlja veštačku akumulaciju na Pustoj reci i idealno mesto za odmor.
• Ivanova kula – Grad Ivana Kosančića – Mala srednjovekovna tvrđava koja se nalazi na 1076 metara nadmorske visine. Prvi put se spominje u istorijskim izvorima 1412. godine.
• Kameni zid – Ovaj zid je prirodni fenomen. Smatra se ostatkom Brankove kule, tj. Kule Branka Mladenovića. Dužina zida je 100 metara, a visina 10 metara. Smatra se da je starost ovog zida oko 65 miliona godina.
• Begovića grob – Grobnica poručniku Dimitriju Begoviću. Nalazište Begovića groba je na nadmorskoj visini od 1122 metara, ispod visa Sokolovac.
• Sijarinska banja – Nalazi se sa južne strane Radana u opštini Medveđa, uvučena u klisuru. Nalazi se na nadmorskoj visini od 440 metara. Tamo se nalazi bolnica „Gejzer“ za rehabilitaciju.
• Planinarski dom – Nalazi se nedaleko od Bojnika.
• Bogojevačka česma
• Gajtanska vrata – Izvor u zoni korenovog sistema bukve. Nalazi se na 1182 metara nadmorske visine.

Sastav, klima, flora i fauna Radan planine

Radan planina sačinjena je od Arbanaških planina, Majdan planina i Petrove gore – Radan, a okružena je vencem planina koji čine Pasjača, Vidojevica, Rgajska planina i Sokolovica. Ovaj venac štiti Radan od hladnih i vlažnih struja sa severne i zapadne strane. Na istoku i jugu ima topliju klimu, jer se planina sa tih strana otvara ka Pustorečkoj kotlini, gde je izložena jakoj sunčevoj toploti. Upravo zbog izloženosti velikoj toploti, hrastov vegetacioni pojas se podigao sa 700 na 800-900 metara nadmorske visine. Uspele su da opstanu i neke endemske i relikatne biljne vrste. To su, na primer, najznačajniji ostaci prašume. U šumama Radana možete sresti divljač, najčešće srne. Takođe, ovde se možete sresti i sa obeleženim i uređenim biciklističkim i pešačkim stazama.

Zanimljivosti o Radan planini

• Na ovoj planini, u selu Ivanje, nalazi se prirodni fenomen. U pitanju je „uzbrdna nizbrdica“ . Nalazi se na jednoj deonici puta na kojoj se otkočeni ili ugašeni automobili kreću uzbrdo. Međutim, to je samo optička varka.
• Potok u kojem voda teče uzvodno, za šta kažu da je takođe optička varka
• Užarena duga
• Od zaštićenih divljih vrsta ovde se nalazi oko 80 vrsta biljaka (uključujući gljive, lišajeve i mahovinu) i preko 100 vrsta životinja. Najviše ptica, sisara (uključujući slepe miševe), riba, gmizavaca i vodozemaca i insekata.
• Na Pustoj reci je izgrađena brana, koja je formirala Brestovačko jezero. To se desilo krajem sedamdesetih godina XX veka.
• Do 1960. godine su na ovoj planini postojali primerci rase pasa Srpski mastif ili Dušanov mastif.
• Radan planinu su zvali prva srpska Sveta gora zbog više od 300 crkava na samoj planini i oko nje.

Istorija Radan planine

• Vojvoda Kosta Milovanović Pećanac se avionom spustio u selo Mehane, sa ciljem da organizuje Jablaničko-Toplički ustanak. To se desilo 15. IX 1916. godine.
• Krajem oktobra 1917. godine, kapetan Jovan Ilić i narednik-pilot Siniša Stefanović se u Pusto Šilovo spuštaju avionom koji se zapalio tokom sltanja. Oni su nakon toga uhvaćeni i streljani od strane Bugara.
• U selu Obilić opštine Bojnik, održan je sastanak ustanika Jablaničko-Topličkog ustanka, 21. X 1917. godine.
• U selu Obražda, 11. X 1943. godine formirana je Prva južnomoravska brigada.
• Noć između 10. i 11. jula 1944. godine na Radan planinu je doleteo general Koča Popović, u sklopu priprema Topličko-jablaničke operacije.
• 20. V 1944. godine je formirana 21. srpska divizija NOVJ, upravo na ovoj planini.

U video prilogu ispod možete pogledati kako izgleda jedan deo Radan planine iz vazduha:

Radan planina na mapi: 

Ukoliko želite da pročitate i saznate više informacije o drugim planinama u Srbiji, kliknite ovde.