Jezero Ćelije – Zlatno jezero u obliku zmaja

Jezero Ćelije se nalazi u centralnoj Srbiji, na oko 22 kilometra udaljenosti od Kruševca. Nastalo je pregrađivanjem reke Rasine 1972. godine, i izgradnjom brane na ovoj reci, čija je visina 55 metara. Brana kojom je reka pregrađena se nalazi između Rasinske kotline i Zlatarske klisure. Potpuna akumulacija ovog jezera je završena 1979. godine. Drugi, u narodu poznatiji naziv, za ovu akumulaciju je Zlatno jezero.

Jezero Ćelije i njegov nastanak 

Jezero Ćelije je prvenstveno napravljeno za potrebe Đerdapa, odnosno kako bi se Đerdap zaštitio od nanosa, koji nastaju putem erozije. Jezero Ćelije predstavlja deo za zaštitu akumulacije Đerdapa. U godinama nakon izgradnje, utvrdilo se da jezero poseduje veoma kvalitetnu vodu, pa je njegova namena, osim zaštite Đerdapa, postala i vodosnabdevanje oko 200.000 stanovnika Kruševca i okolnih mesta. Jezero Ćelije je 1977. godine ustanovljeno kao izvorište regionalnog i međunarodnog vodosnabdevanja prvog ranga.

Jezero je napravljeno na mestu gde je tada postojalo naselje pod imenom Zlatari, koje je delimično potopljeno, a delimično izmešteno. Potopljeni su groblje i crkva, a prema pričama meštana, koji često borave na jezeru, ponekad se desi da se u vodi vidi krst sa vrha crkve. To izaziva malu nelagodu među njima, a i stvara veliki broj priča i legendi. Jedna od legendi kaže da će u jezeru biti utopljeno onoliko ljudi, koliko je grobova potopljeno. Jezero Ćelije je ime dobilo po istoimenom naselju, koje se nalazi na njegovim obalama.

Prema prvobitnom planu, jezero treba da postoji 50 godina, odnosno da u 2021. godini polako počinje njegovo zatrpavanje. Međutim, grad Kruševac i okolina nemaju alternativu i drugi način za vodosnabdevanje, pa se trude da pronađu način i da produže životni vek jezera na još 40 godina. Ono što negativno utiče na opstanak jezera, jesu otpadne vode koje se ispuštaju u Rasinu, u gradovima uzvodno od jezera.

Osnovne karakteristike jezera Ćelije

Jezero Ćelije se nalazi na nadmorskoj visini od 277 metara, Površina jezera iznosi 2,85 kilometara kvadratnih, dok je površina celog sliva negde oko 600 kilometara kvadratnih. Ukupna površina jezera je 3 kilometara kvadratnih, dok je dužina njegove obale pri normalnom vodostaju 21,7 kilometara. Obala je veoma razuđena. Proečna dubina jezera iznosi 14 metara, dok ja maksimalna izmerena dubina 41 metar. Srednji godišnji proticaj reke Rasine kroz jezero je u prošlosti bio 6 metara kubnih, ali se tokom godina i smanjenja reke Rasine, smanjio i protok na 4,5 metara kubnih. U jezeru se nekada akumuliralo oko 41 miliona metara kubnih vode u sekundi, dok je sada i to spušteno na 38 miliona.

Variranje vodostaja jezera Ćelije zavisi najviše od količine padavina i obima vode koja se koristi. Najviši vodostaji na jezeru su tokom proleća, kada se topi sneg sa okolnih planina, a najniži krajem leta i početkom jeseni. U nekim godinama, vodostaj jezera ume da bude najniži i tokom zime, jer se proticaj vode smanji na minimum. Tokom letnjeg perioda, temperatura vode površinskog sliva iznosi između 25 i 27 stepeni, što jezero čini pogodnim za kupanje. Zimi se uspostavlja indirektna termička stratifikacija vode, ali je led izuzetna pojava samo tokom oštrih zima.

Jezero Ćelije ima složen oblik, te je gledajućiu nizvodno, ono sačinjeno od 3 basena: vasićkog, zlatarskog i vodozahvatnog. Ako posmatramo ove basene zasebno, svaki sledeći je veće dubine, a samim tim i zapremine od prethodnog, stoga je poslednji basen najdublji i u njemu količina vode premašuje polovinu od ukupne količine vode celog jezera.

Sa akumulacije Ćelije se snabdeva 87% građana Kruševca i okolnih naselja prethodnih 40 godina. Građani dobijaju kvalitetnu vodu, koja je stavljena u I kategoriju.

Jezero Ćelije i živi svet 

Na osnovu podataka Zavoda za zaštitu prirode Srbije, na području jezera postoji:

• 17 vrsta vodozemaca i gmizavaca
• 31 vrsta sisara
• 117 vrsta ptica – od kojih su 32 tesno vezane za vodeno stanište
• 278 biljnih vrsta
• Veliki broj riba – najdominantnije su: grgeč, šaran, smuđ i deverika

Turizam i ribolov na jezeru Ćelije 

Jezero Ćelije turistički uopšte nije razvijeno, ali to ne sprečava ribolovce, kupače, fotografe i logoraše da svoj mir pronađu na ovom mestu. Temperatura vode tokom letnjih dana prelazi 25 stepeni, što jezero čini idealnim za kupanje. Ukoliko želite da uplivate u jezero, to činite na sopstvenu odgovornost, jer spasilačka služba ne postoji. Na samom dnu jezera postoji veliki broj bunara i nije retkost da stvaraju virove, što ovo mesto ne čini previše bezbednim i potrebno je obratiti dosta pažnje.

Pre nekoliko godina, na jezeru je urađena ribolovna staza u dužini od 600 metara. Zasađeno je nekoliko stotina sadnica četinarskog i listopadnog drveća, takođe je zasađena i trava. Razuđena obala, čista voda, velike dubine i raznovrsni riblji fond učinili su jezero Ćelije veoma popularnim među ribolovcima. Jezero je bogato deverikom, šaranom, babuškom, smuđem, grgečom, amurom, tostolobikom, somom, linjakom, štukom, karašom, belicom, crvenkapom, sunčicom i bodorkom. U manjim količinama se mogu pronaći i druge vrste ribe. Veliki broj rakova i školjki, koje se nalaze u ovom jezeru, dovoljno govori o njegovoj čistoći, koju bi trebalo održavati i ne dopustiti da ovaj biser ostane zapušten.

U video prilogu ispod, možete pogledati kako izgledaju jezero Ćelije i njegova okolina iz vazduha:

Nije retkost da se na jezeru upecaju kapitalni primeri somova, čija težina nekad prelazi čak i 15 kilograma. Na jezeru se održava veliki broj manifestacija, a neke od njih, koje privlače pažnju ribolovaca, su „Čigra kup“ i „Smuđijada“. Osim samog takmičenja, ove manifestacije veću prednost daju druženju.

Jezero Ćelije na mapi 

Jezero Ćelije je smešteno u blizini magistralnog puta, koji ide od Kruševca ka Kopaoniku. Do njega se dolazi odvajanjem sa desne strane, ka selu Zlatari. Okruženo je planinama Jastrebac i Kopaonik.

Ukoliko tražite jezero Ćelije na mapi, videćete jednu neverovatnu stvar. Jezero je napravljeno u jednom veoma čudnom obliku i izgleda gotovo identično kao zmaj. I ovo je jedna od stvari koje su pomogle narodu da stvori brojne legende, ali i da se stvori određeni strah kod ljudi. Kako god, ovo jezero svi rado posećuju. Nadamo se da će se naći rešenje za njega i da će biti iskorišćen njegov pun potencijal.

Ukoliko želite da pročitate još članaka o drugim jezerima u Srbiji, kliknite ovde.

Foto: 1 i 4 instragram@_the_art_of_nature_ , 2 instagram@ana.s86 , 3. instagram@ljuba_lasica